PROMOCJA NAGRAŃ MUZYKI TRADYCYJNEJ PODHALA ODTWORZONEJ PO PONAD 100 LATACH

Dyrektor

Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem

Elżbieta Witkowska-Zaremba

Dyrektor

Instytutu Sztuki PAN w Warszawie

zapraszają na spotkanie promujące wydawnictwo

 

Rozpoczął tedy fonograf

zbieranie melodii podhalańskich…

 

Pierwsze nagrania muzyki tradycyjnej Podhala

ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego i Instytutu Sztuki PAN

odtworzone po ponad 100 latach

 

9 grudnia (środa), godz. 17

Instytut Sztuki PAN

ul. Długa 26/28, Warszawa

 

WSTĘP WOLNY

 

 

Muzyka, muzyka, góralsko muzyka,

Cały świat obejdzies nima takiej nika

 

Region Podhala zajmuje wyjątkowe miejsce w historii polskiej fonografii etnomuzycznej. To tutaj w 1904 roku Roman Zawiliński – filolog i etnograf z Krakowskiej Akademii Umiejętności dokonał pierwszego znanego nam, historycznego nagrania folkloru muzycznego – śpiewek ludowych w wykonaniu Jana Krzeptowskiego – syna najsłynniejszego góralskiego muzykanta Jana Krzeptowskiego-Sabały. W roku 1906 Willy Blossfeld z Lipska utrwalił na Podhalu śpiewy i nuty góralskie. Z jego pobytu zachowało się do dziś 14 wałków fonograficznych. W 1914 roku powstał zaś największy zbiór dokumentów dźwiękowych z muzyką Podhala, którego twórcą był Juliusz Zborowski. Zborowski późniejszy długoletni dyrektor Muzeum Tatrzańskiego w 1913 roku osiadł na Podhalu; był nauczycielem gimnazjalnym w Nowym Targu, zajmując się jednocześnie badaniami gwary i kultury materialnej górali. Fonograf i wałki zakupił z własnych pieniędzy na raty w niemieckim domu towarowym w północnych Czechach.

Jak wspominał po latach (Juliusz Zborowski, Pisma Podhalańskie): Rozpoczął tedy fonograf zbieranie melodii góralskich, wałki napełniały się szybko, a na pierwszy ogień szedł grajek nad grajki, bozy talent muzyki Podhala, Bartuś Obrochta. Trzeba go było widzieć, jak z całą satysfakcją przysłuchiwał się nagranym przez siebie wałkom, jak co chwila przygadywał „dobrze, dobrze” – i jak, przytupując nogą do taktu, wygłosił swoją opinię: „Wiecie, panie profesorze, to niegłupia trąba!”

W 2015 r. dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dzięki współpracy Muzeum Tatrzańskiego z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie udało się po ponad 100 latach odtworzyć, zdigitalizować i opublikować kolekcję nagrań Juliusza Zborowskiego.

Jesteśmy przekonani, że płyta stanowić będzie unikatowe źródło do poznania oryginalnego brzmienia dawnej muzyki Podhala. Wydawnictwo posłuży także do badań nad przemianami zachodzącymi w wykonawstwie i stylistyce wciąż żywej muzyki góralskiej. Zwłaszcza utrwalone w nagraniach i zachowane nuty Bartusia Obrochty niewątpliwie staną się inspiracją do kultywowania i pielęgnowania góralskiego folkloru muzycznego dla społeczności lokalnej i środowisk polonijnych oraz wszystkich miłośników muzycznej twórczości ludowej.

Żaden bowiem z regionów etnograficznych naszego kraju nie może poszczycić się porównywalną do zasobów z Podhala liczbą zachowanych archiwaliów fonograficznych sprzed pierwszej wojny światowej.

 

 

Projekt dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

 

Koordynacja projektu: Danuta Janusz (Muzeum Tatrzańskie), Jacek Jackowski (Instytut Sztuki PAN)

Digitalizacja nagrań archiwalnych: Franz Lechleitner, Jacek Jackowski

Koncepcja i redakcja wydawnictwa: Jacek Jackowski

Wybór i opracowanie nagrań, komentarz etnomuzykologiczny: Aleksandra Szurmiak-Bogucka, Jacek Jackowski (współpraca: Ewelina Grygier)

Rekonstrukcja nagrań archiwalnych, mastering: Anna Rutkowska

Konsultacje: Piotr Majerczyk, Krzysztof Trebunia-Tutka

Transkrypcje tekstów gwarowych: dr Artur Czesak (współpraca: Jakub Ścisłowicz)

Projekt graficzny: Arkadiusz Rabiński, Jacek Jackowski

Fotografie: Piotr Jamski, Andrzej Samardak

Ambasadorzy projektu: Jan Karpiel-Bułecka, Krzysztof Trebunia-Tutka, Szymon Bafia

 

Fotografie archiwalne pochodzą z Archiwum Muzeum Tatrzańskiego.